شوکران گیاهی است از تیره چتریان و با نام علمی Conium maculatum می باشد این گیاهی دو ساله و با ساقه صاف و بدون کرک است گل هایش سفید رنگ و برگ های آن دارای بریدگی های زیادی است عصاره برگ و ساقه این گیاه سمی است و از نظر ظاهری مشابه گیاه رازیانه است ماده سمی شوکرانConine است که از خانواده آلکالویید ها می باشد گیاه نابالغ شوکران نسبت به گیاه بالغ آن سمی تر است.

از مهم ترین آلکالوئیدهای گیاه شوکران میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• onine
• n-methyl-conine
• conhydrine
• pseudoc
• y-coniceine

توزیع این گیاه جهانی است و در تمام مناطق گسترش دارد و نام شیمیایی شوکران از لغت kanas به معنای گیج خوردن می آید و نام لاتین آن spotted یعنی (نقطه – نقطه) که به معنای نقاط قهوه ای – قرمز است که بسیار روشن و آشکار در برگ های این گیاه دیده میشود. از نظر شیمیایی شوکران حاوی آلکالوئیدهایی زیادی است و مصرف هر قسمت از گیاه حتی برگ و میوه آن اثرات بالینی مختلفی دارند و باعث مسمومیت میگردد.

 

طبقه بندی علمی گیاه:

فرمانرو: گیاهان

دسته: گیاهان گلدار

رده: 2 لپه

تیره: چتریان

زیر خانواده: چتری ها

عصاره این گیاه را در قدیم به مجرمان میدادند تا به مجازات اعمال خود برسند و در سال 399 قبل از میلاد فیلسوف یونانی به نام سقراط محکوم به نوشیدن شوکران شده و نام قدیم گیاه cicute بوده است و بعدا به نام cicuta virosa که شوکران نام دارد تبدیل شد.

اثرات بیولوژیکی گیاه شوکران در گونه های زیر می باشد

گاو، گوسفند، بز، خوک، خرگوش، پرنده و حشرات

و ترتیب درجات مسمومیت این گیاه به شرح زیر است:

خوک< بز= گوسفند< گاو

سم این گیاه بر اعصاب مرکزی بدن حیوان اثر میگذارد و موجب فلج شدن پایانه های اعصاب حرکتی میگردد و با تجمع استیل کولین استراز در بدن حیوان ایمپالس هایی سریع اتفاق و استیل کولین در سیناپس ها تجمع پیدا میکند.

مسمومیت این گیاه در گاو نسبت به سایر حیوانات بیشتر است به طوریکه مصرف 5.3 گرم بر کیلوگرم از این گیاه موجب اثرات زیر میشود:

 

    عدم تعادل در پاها

    ادرار قهوه ای رنگ

    دندان قروچه

    ناراحتی های گردنی

این گیاه در علف های خشک نیز دیده میشود و علایم آن شامل موارد زیر است:

• 1-نفخ
• 2-تجمع اشک در چشمان
• 3-تنگی نفس

 

در گوسفند مقدار 10 گرم بر کیلو گرم این گیاه کشنده است علایم مسمومیت شامل موارد زیر است:

• افزایش دفع ادرار
• ترشح بزاق
• تاخوردگی در دم گوسفند

در بز علایم مسمومیت با این گیاه موجب شکاف هایی در کام بز میشود و سفتی مفاصل مادرزادی در بزهایی تازه به دنیا آمده دیده میشود.

در خوک علایم مسمومیت به شرح زیر می باشد:

• عدم تعادل
• لرزش
• گشادی مردمک چشم
• افزایش ضربان قلب
• تند تند نفس کشیدن
• تب
• حرکات تشنجی در پاها
• مدفوع سبز رنگ

در پرندگان نیز با مصرف 50 میلی گرم بر کیلوگرم از این گیاه موجب تلف شدن آن ها شده و در بین گونه های مختلف پرندگان بوقلمون ها به اثرات مسمومیت با این گیاه مقاوم تر هستند. از مهم ترین علایم مسمومیت میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• انحنای به جلو و عقب انگشتان
• علایم هیجان و افسردگی
• تشنج
• فلج شدن عضلات

راهای درمان و کنترل بیماری:

•         جلوگیری از رشد این گیاه در مراتع
•         وجین کردن علف های هرز
•         استفاده از علف کش ها

 

نتیجه گیری:

        این گیاه در خاک هایی رشد میکند که دارای ازت زیادی است

        این گیاه حاوی آلکالوئید های زیادی است

        آلکالوئید های این گیاه موجب انسداد ماهیچه های عصبی میشودد و مانع ارتباط عصب به عضله میگردد و هنگامی که اعصاب به عضله نرسد فلج عضلات حتی عضلات تنفسی اتفاق می افتد.